به گزارش ایبِنا، با گسترش خریدهای اینترنتی در سال‌های اخیر، استفاده از روش‌های پرداخت آنلاین و مشخصاً درگاه‌های پرداخت اینترنتی نیز به شکل روز افزونی توسعه یافت. کسب و کارهای مختلف به ویژه کسب و کارهایی که در بستر تجارت الکترونیک فعالیت می‌کردند، به استفاده از این روش نوین پرداخت روی آوردند. اما عبور از مراحل پیچیده‌ی قانونی و ارائه‌ی مجوزهای لازم برای ثبت‌نام و دریافت سرویس درگاه پرداخت از شرکت‌های ارائه دهنده‌ی این خدمات که تحت عنوان شرکت‌های PSP می‌شناسیم‌شان، سبب شده بود بسیاری از کسب و کارهای کوچک امکان دسترسی به این سرویس‌ها را نداشته باشند.
بنابراین با هدف گسترش بیشتر تراکنش‌های آنلاین و همچنین رونق و توسعه‌ی کسب و کارهای مختلفی که در حوزه‌ی تجارت الکترونیک فعالیت می‌کردند، شرکت‌های پرداخت‌یاری پدید آمدند. در واقع بر اساس ضوابط و قوانین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شرکت‌هایی تحت عنوان شرکت‌های پرداخت‌یار برای نمونه شرکت رایان پی، با مجوز پرداخت‌یاری شروع به فعالیت در فضای آنلاین کردند. این شرکت‌ها با ارائه درگاه پرداخت که تحت نظارت بانک مرکزی و شبکه‌ی شاپرک است به توسعه‌ی فضای تجارت الکترونیک کمک فراوانی نمودند.
پرداخت یار
براساس مستندات موجود در بانک مرکزی، پرداخت یاری بصورت زیر تعریف شده است:
"پرداخت یار به معنای شخص حقوقی است که در چارچوب سند تدوینی و براساس قرارداد منعقده با شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت و تفاهم نامه منعقده با شرکت شاپرک فعالیت می کند. پرداخت یار پرداخت های بدون حضور کارت از جمله پرداخت های درون برنامه ای مبتنی بر زیرساخت های همراه را دریافت کرده و به شبکه شاپرک ارسال می کند."
پذیرنده پشتیبانی شده
شخص حقیقی یا حقوقی است که از طریق انعقاد قرارداد با پرداخت یاران و با استفاده از درگاه های پرداخت در اختیار این شرکت ها، اقدام به فروش کالا یا خدمات خود می‌نماید. به طور ساده تر پذیره شخص حقیقی یا حقوقی است که دارای کسب و کار اینترنتی مانند فروشگاه های اینترنتی، برنامه موبایل، فروش محصول و خدمات از طریق شبکه های اجتماعی و .. غیره می‌باشد و برای دریافت هزینه خدمات خود از بستر پرداخت کشور استفاده می‌نماید.
سازکارهای قانونی پرداخت‌یاری
به طور کلی شرکت‌های پرداخت‌یار برای شروع فعالیت رسمی خود، ابتدا باید مجوزهای قانونی لازم را دریافت نموده و سپس با عقد قرارداد کاری با شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت یعنی شرکت‌های PSP به شبکه‌ی الکترونیکی پرداخت یعنی شبکه‌ی شاپرک متصل شوند. آن‌گاه می‌توانند از به شکل غیرمستقیم خدمات پرداخت آنلاین را به متقاضیان خود ارائه دهند.
با این وصف و با توجه به ضوابط و قوانین، پیرامون فعالیت شرکت‌های پرداخت‌یار، شرکت‌هایی که متقاضی مجوز پرداخت‌یاری هستند، باید اقداماتی را برای شروع فعالیت خود در شبکه‌ی پرداخت الکترونیک کشور به انجام برسانند.
· مطالعه‌ی مستند «الزامات، ضوابط و فرآیند اجرایی فعالیت پرداخت‌یاران و پذیرندگان پشتیبانی شده در نظام پرداخت کشور» از درگاه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
· انتخاب یکی از شرکت ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت که مورد تأیید شبکه‌ی شاپرک قرار دارد و ثبت تقاضا برای دریافت مجوز پرداخت‌یاری
· دریافت مستندات لازم از یکی از ۱۲ شرکت ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت مستقیم(PSP)
· اقدام برای تهیه‌ی مدارک لازم، به‌علاوه‌ی مدارک مورد نیازی که شرکت ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت درخواست خواهد کرد
· اقدام برای انعقاد قرارداد با یکی شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت مستقیم (PSP)
· اقدام برای افتتاح یک حساب ویژه پرداخت‌یاری در یکی از شعب بانک‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری، که مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران باشد
· انعقاد توافقنامهای میان شبکه‌ی شاپرک و شخص یا شرکتی که تقاضای دریافت مجوز پرداخت‌یاری را دارد
مفاد قانونی پیرامون پرداخت‌یاری چیست؟
· پرداخت‌یارها حق ندارند فعالیت‌های بانکی و یا مشابه آن را انجام بدهند.
· انتشار هر گونه پول الکترونیک و انجام عملیات ارزی برای پرداخت‌یارها ممنوع است.
· چنانچه صدور ابزار پرداخت آنلاین برای پرداخت‌یارها توسط مرجعی به غیر از بانک صورت پذیرد، شرکت پرداخت‌یار حق پردازش و انتقال تراکنش‌های آن مرجع را نخواهد داشت.
· شرکت‌های پرداخت‌یار قانوناً باید خود را مکلف به رعایت تمام بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره و قبول اصلاحات و تغییرات احتمالی در قوانین بانک مرکزی بدانند.
· شرکت‌های پرداخت‌یار باید در زمینه‌ی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم مطابق با قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت کنند.
· شرکت‌های پرداخت‌یار قانوناً باید سوابق فعالیت پذیرندگان خود را بایگانی کرده و حفظ کنند. سوابقی مانند رسید تراکنش‌های آن‌ها و کلیه قراردادهای فی‌مابین.
· وظیفه‌ی پشتیبانی از اختلال‌های احتمالی در عملکرد ابزارهای پرداخت الکترونیکی و همچنین نظارت کامل بر عملکرد آن‌ها بر عهده‌ی شرکت‌های ارائه دهنده‌ی درگاه پرداخت واسط یعنی پرداخت‌یارها خواهد بود.
· شرکت‌های پرداخت‌یار می‌توانند قانوناً تمام مبالغ تراکنش‌های کاربران خدمات پرداخت خود را در یک حساب معین که پیش‌تر در توافقنامهای میان پرداخت‌یارها و شاپرک ثبت و مورد تایید قرار گرفته است، تجمیع کنند. اما استفاده از هر نوع حساب دیگری برای تجمیع مبالغ تراکنش‌ها ممنوع خواهد بود.
· بر اساس قانون، مجموع عملیات‌های شرکت‌های پرداخت‌یار که زیر نظر یکی از شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت فعالیت می‌کنند، نباید در طول یک روز از دوبرابر مجموع حقوق صاحبان سهام آن کم‌تر باشد.
· تمام شرکت‌های پرداخت یار باید در جهت تامین امکان نظارت شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت مستقیم بر عملکرد خود، قانوناً همواره پاسخ‌گوی این شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت باشند و همکاری‌های لازم را برای انجام بازرسی‌های دوره‌ای به عمل آورند.
درگاه پرداخت واسط چیست؟
درگاه واسط، در واقع سرویس درگاه پرداخت اینترنتی است که توسط شرکت‌های پرداخت‌یار به متقاضیان ارائه می‌شود. حالا احتمالا پرسش این‌جا است که واژه‌ی واسط در این نوع درگاه پرداخت، به چه معنا است؟ مسئله بسیار ساده است، در واقع همان‌طور که شرح دادیم، پرداخت‌یارها در حکم واسطه‌ای میان کاربران و شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات پرداخت یا همان شرکت‌های PSP قرار می‌گیرند و هدف اصلی‌شان تعدیل کردن شرایط و مجوزهای لازم برای دریافت درگاه پرداخت اینترنتی است. درگاه پرداخت واسط تفاوت‌های عمده‌ای با درگاه پرداخت مستقیم دارد که سبب می‌شود کسب و کارهای مختلف، تمایل به استفاده از این سرویس پرداخت آنلاین را داشته باشند. اگرچه درگاه پرداخت مستقیم، رایگان است و در ازای تراکنش‌ها کارمزدی دریافت نمی‌کند و همچنین روال تسویه در آن به صورت مستقیم انجام می‌شود، اما همان‌طور که گفته شد، روند طولانی و پیچیده‌ی دریافت درگاه مستقیم، عمده دلیل تمایل متقاضیان به سمت درگاه واسط از پرداخت‌یارها می‌باشد. اما این تمام ماجرا نیست؛ قابلیت‌های کاربردی و جانبی درگاه پرداخت واسط نیز دلیل دیگری است که متقاضیان را ترغیب به دریافت این سرویس از پرداخت‌یارها می‌کند. شرکت‌های معتبر پرداخت‌یار مانند شرکت رایان پی، با ارائه‌ی امکاناتی مانند قابلیت تسهیم، گزارش‌گیری از تراکنش‌ها، صدور فاکتور آنلاین، ساختن آیتم‌های مالی، کیف پول الکترونیکی و ... که در پنل مدیریتی درگاه پرداخت واسط خود تعبیه نموده‌اند، اکنون کسب و کارهای بسیاری را جذب سرویس‌های خود کرده‌اند.
از طرف دیگر میزان پایداری بالای ۹۵ درصد تراکنش‌ها و سرعت فوق‌العاده‌ی عملکرد این سرویس که ۹۹ تراکنش در ثانیه را پشتیبانی می‌نماید و همچنین سیستم پشتیبانی پاسخ‌گو و آنلاین ۲۴ ساعته، از دیگر ویژگی‌های درگاه پرداخت واسط به شمار می‌روند که می‌توان در قیاس با درگاه مستقیم از آن‌ها یاد کرد.
